پیام‌های حمله پهپادی انصارالله به قلب عربستان

به گزارش راهبرد معاصر؛ انصارالله یمن بار دیگر با یک حمله موفق ائتلاف سعودی را غافلگیر کرد. ارتش یمن روز سه شنبه 24 اردیبهشت ماه با هفت پهپاد انتحاری تأسیسات حیاتی عربستان را هدف قرار داد. این عملیات بزرگ، در پاسخ به ادامه تجاوز و محاصره مردم یمن انجام شده است. منابع نظامی یمن اعلام کرده‌اند، در صورتی که حملات و محاصره ظالمانه ادامه پیدا کند برای ضربات سخت بیشتر آماده‌ایم. سخنگوی نیروهای مسلح یمن تاکید کرده که با هفت پهپاد، ایستگاه پمپاژ نفت عربستان در نزدیکی منطقه ینبع را هدف قرار دادیم که به دنبال آن، فرآیند انتقال نفت به طور کامل متوقف شد. شهر ینبع از مهم ترین بنادر عربستان است که یکی از چهار پالایشگاه اصلی سعودی در این شهر قرار دارد. این گسترده ترین عملیات هوایی یگان های پهپادی ارتش و کمیته های مردمی یمن از زمان آغاز تجاوز به این کشور به شمار می رود. حملات پهپادی یمن به عربستان از جانب ریاض نیز تایید شد. خالد الفالح وزیر انرژی، صنعت و ثروت‌های معدنی عربستان اعلام کرد: «دو ایستگاه پمپاژ نفت ویژه لوله‌های نفتی شرق - غرب که نفت سعودی را از چاه‌های نفتی منطقه شرقی به بندر "ینبع" منتقل می‌کرد، مورد حمله پهپاد‌های بمب‌گذاری شده قرار گرفت و این موضوع منجر به آتش‌سوزی در ایستگاه شماره هشت شد، این آتش‌سوزی خسارت‌های محدودی به جا گذاشت.»  فهمی الیوسفی معاون وزیر اطلاع‌رسانی یمن پس از این حملات موثر پهپادی اعلام کرد، اهمیت این عملیات پهپادی در آمدن ناوگان‌های آمریکا به خلیج فارس است که تهدیدی برای کل منطقه به شمار می‌رود. این پیامی برای نیروهای آمریکایی حاضر در خلیج فارس است، همچنین پیامی برای سعودی است با این مضمون که امروز در تیررس سلاح ما قرار دارد و ناوگان آمریکا نمی‌تواند از آل سعود حمایت کند. اما پیام‌ها و پیامدهای این حمله موفق انصارالله چگونه تفسیر می‌شود؟

1. تغییر معادلات نبرد

حمله پهپادی انصارالله نشان داد که عربستان در شناسایی خطر و واکنش به آن با وجود خریدهای میلیاردی سلاح از غرب ناتوان است. علاوه براین نشان دهنده این بود که ٥٠ ماه نبرد نه تنها توان انصارالله را تضعیف نکرده بلکه اکنون انصارالله از حالت دفاع به حالت تهاجم رسیده است.

به صورت کلی این حمله از سه جنبه مهم بود: در درجه اول مسافتی که پهپادهای یمنی در داخل عربستان طی کردند بیش از 1000 کیلومتر است، این به معنای آن است که قدرت و توان حمله به هر نقطه از خاک عربستان وجود دارد و از سوی دیگر هر هدفی در امارات نیز در دسترس انصارالله است.

در درجه دوم ارزش حمله کنونی انصارالله فقط منحصر به این حمله نیست بلکه آغازگر روندی است که می تواند تداوم داشته باشد. در واقع حتی اهمیت این حمله از شلیک موشک های انصارالله به ریاض نیز بالاتر است به ویژه اینکه سامانه های دفاعی پاتریوت حتی نتوانستند پهپادها را شناسایی کنند و ضعف این سامانه دفاعی مشخص شد و این مسئله تهدید بزرگی برای تاسیسات حیاتی و حساس عربستان به شمار خواهد رفت.

 در درجه سوم حمله پهپادی انصارالله یادآور و ثابت کننده این تذکر مداوم رهبر انصارالله است که اعلام می کرد «ما گزینه های استراتژیک و ابزارهای دفاعی قدرتمندی را اختیار داریم که دشمن را مغلوب خواهد کرد.» از سوی دیگر عربستان در این حمله نشان داد که در صورت تداوم جنگ یمن در برابر گزینه های پیش‌بینی‌ناپذیر و سخت انصارالله قرار خواهد گرفت و هیچ گزینه ای به جز پیوند زدن امنیت عربستان به امنیت جهانی در اختیار ندارد. همانطور که مقامات سعودی اعلام کردند که حمله انصارالله به خطوط نفتی عربستان تنها حمله به سعودی نبوده بلکه حمله به اقتصاد جهانی بوده است.

از سوی دیگر این حمله در حالی صورت گرفت که انصارالله به صورت داوطلبانه و یکجانبه عقب نشینی خود را از سه بندر الحدیده، راس عیسی و الصلیف در ساحل غربی یمن اعلام کرد. بنابر توافق استکهلم هم انصارالله و هم ائتلاف سعودی توافق کردند تا به صورت مرحله ای نیروهای خود را از این سه بندر عقب بکشند اما به دلیل کارشکنی های ائتلاف سعودی این امر تاکنون اتفاق نیفتاده است. در شرایط کنونی عقب نشینی انصارالله از الحدیده و همزمان انجام عملیات پهپادی به عربستان بیانگر این پیام است که انصارالله هم توانایی تداوم نبرد را دارد و هم اینکه در امر صلح و پایان جنگ می تواند پیشقدم باشد. در واقع حمله پهپادی یمن باعث تغییراتی در معادلات نبرد شده است. از یک طرف ضعف قدرت دفاعی عربستان را نشان داد، از سوی دیگر ثابت کرد که انصارالله پس از 50 ماه همچنان غیر قابل پیش بینی بوده  و گزینه های استراتژیکی در اختیار داد. این مسئله به معنای آن است که تداوم جنگ یمن برای ائتلاف سعودی بسیار پیچیده تر از قبل خواهد بود.

2. سامانه‌های دفاعی ناکارآمد سعودی

موفقیت عملیات پهپادی یمن باعث مطرح شدن این سوال شده است که چرا آل سعود با وجود خریدهای کلان تسلیحاتی از غرب، باز در مقابل این گونه حملات آسیب پذیر است؟ در واقع هفت پهپاد یمنی بیش از 1000 کیلومتر در داخل عربستان نفوذ کرده و مهمترین خطوط انتقال نفت عربستان از شرق به غرب کشور را بمباران کرده و روند انتقال نفت را متوقف کردند. این مسئله نشان دهنده این است که اساسا سامانه های دفاعی عربستان قادر به رویت و به اصطلاح تشخیص و رهگیری این پهپادها نشده اند. در واقع معروف است که عربستان پیشرفته ترین سامانه های دفاعی را از آمریکا خریده و جنگنده هایی در اختیار دارد که قیمت هر کدام برابر با قیمت هزار جنگنده معمولی است. از سوی دیگر طبق گزارش موسسه استکهلم در پنج سال گذشته عربستان در جایگاه نخست واردکنندگان تسلیحات جهان قرار داشته و به تنهایی ۱۲ درصد از کل جنگ‌افزارهای فروخته شده در این دوره را خریده است. در سال 2017 و به دنبال سفر دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا به عربستان، ریاض قرارداد خرید 110 میلیاد دلار سلاح از واشنگتن را امضا کرد. آمریکا 61 درصد از نیازهای نظامی سعودی را تامین می کند و 39 درصد باقیمانده نیز از انگلیس، فرانسه، اسپانیا، روسیه و برخی دیگر از کشورهای غربی تامین می شود.

اما با این وجود سامانه های دفاعی پاتریوت در برابر انصارالله کاملا تسلیم شدند. این مسئله می تواند نه تنها زنگ هشداری برای عربستان در برابر انصارالله باشد بلکه ریاض را در برابر سایر رقبای منطقه ای نیز به شدت آسیب پذیر نشان دهد.

3. خسارت میلیاردی عربستان

حمله پهپادی انصارالله را می توان اقدامی راهبردی علیه عربستان دانست. چرا که این حمله موجب شد خط لوله نفت شرق به غرب این کشور هدف قرار گیرد و پمپاژ نفت از طریق این خط لوله قطع شود. خط لوله ۱۲۰۰ کیلومتری "شرق به غرب"، یکی از خطوط مهم انتقال نفت عربستان است که ظرفیت انتقال حداقل ۵ میلیون بشکه نفت در روز را دارد (این میزان معادل حدود 50 درصد تولید نفت عربستان است). این بدان معنی است که در صورت استمرار اینگونه حملات و قطع پمپاژ نفت عربستان، تولید نفت این کشور در بلندمدت به طور جدی به چالش کشیده می شود و استراتژی امنیت عرضه انرژی که همواره مورد تاکید آمریکا و غرب بوده و عربستان در آن مهمترین نقش را بر عهده داشته، زیر سوال می رود. بازار بورس عربستان نیز به دلیل اهمیت این حمله به شدت واکنش نشان داد. روزنامه الشرق قطر در گزارشی اعلام کرد، شاخص اصلی بورس عربستان روز سه شنبه پس از اذعان دولت به هدف قرار گرفتن ایستگاه پمپاژ نفت شرکت آرامکو توسط 7 هواپیمای بدون سرنشین یمنی 2 درصد کاهش یافت و خسارتی بالغ بر حداقل 31 میلیارد دلار بر سهام آن وارد شد.

4. تثبیت قدرت پهپادی انصارالله یمن

دستیابی انصارالله به انوع موشک های بالستیک و پهپادهای مدرن و حتی سکوهای پرتاب موشک حرفه ای باعث شده است تا امنیت عربستان و امارات مورد تهدید جدی قرار بگیرد. تاکنون ده ها بار مواضع مهم و راهبردی عربستان از جمله کاخ الیمامه در ریاض مورد هدف موشک های انصارالله قرار گرفته است. فرودگاه دبی و تاسیسات هسته ای البراکه در ابوظبی نیز چند بار از سوی انصارالله هدف موشک قرار گرفت. علاوه بر این پهپادهای مدرن انصارالله بارها به پایگاه خمیس مشیط، پالایشگاه های سعودی و چند موضع نظامی عربستان در داخل خاک این کشور حمله کردند. اما در مقابل ائتلاف سعودی در باتلاق یمن گرفتار شده و بارها برخی خبرهای سری که به صورت اتفاقی منتشر شده نشان دهنده تقاضای ولیعهد سعودی از مقامات غربی برای پیدا کردن راهی جهت خروج از بحران یمن بوده است. در واقع در عرصه نظامی انصارالله با رونمایی از موشک های زلزال، برکان، قاهر، توشکا و بدر و چند نوع موشک دیگر توانست تغییراتی استراتژیک در عرصه میدانی ایجاد کند. علاوه بر موشک، پهپادهای مدرن نیز به مهمترین دستاوردهای نظامی انصارالله یمن تبدیل شده اند. زمانی که عبدالملک بدرالدین الحوثی، دبیرکل جنبش انصارالله یمن در بهمن ماه سال 95 اعلام کرد که این جنبش به زودی کار ساخت پهپاد را آغاز خواهد کرد، برخی آن را دور از ذهن و بیشتر شعار قلمداد کردند اما در کمتر از یک سال، نخستین پهپاد ساخت یمن با نام «هدهد1» ساخته شد. پس از آن نیز رهبر انصارالله وعده ارتقای توان پهپادی یمن را داد. ارتش یمن  طی دو سال گذشته از پهپادهای جدیدی رونمایی کرده که اسامی برخی از آنها «هدهد1»، «الرقیب»، «قاصف» و «راصد» اعلام شده است. یکی دیگر از پهپادهای مدرن انصارالله که ساخت داخل بوده پهپاد انتحاری «قاصف ک2» است که در ارتفاع ۱۰ متری بر فراز هدف منفجر می‌شود و ترکش‌های متعددی پخش می‌کند؛ منابع نظامی یمن می‌گویند که مساحت انتشار ترکش‌ها، ۸۰ متر طول و ۳۰ متر عرض دارد. سخنگوی نیروهای مسلح یمن تاکید کرده که رادارها نمی‌توانند این پهپاد را رهگیری کنند و ما این توانایی را داریم که هر روز یک پهپاد تولید کنیم. روزنامه وال‌استریت ژورنال چاپ آمریکا اخیرا در گزارشی به نقل از برخی منابع آگاه آورد، حملاتی که انصارالله با پهپادهای خود علیه دشمنانش آغاز کرده، دقیق‌تر و فراتر از آن چیزی است که کشورهای عضو ائتلاف عربی و آمریکا رسما اعلام می‌کنند. یک مسئول آمریکایی در گفت‌وگو با وال‌استریت ژورنال تاکید کرده که عربستان و امارات به شکل گسترده‌ای برای تکنولوژی‌های ضد پهپاد سرمایه گذاری کردند اما تولید نسبتا آسان این پهپادها مقابله با آن را دشوار کرده است. این روزنامه آمریکایی در ادامه نوشت، نیروهای انصارالله پهپادها را جایگزین موشک‌های بالستیک کرده و در مدت کوتاهی به ماهرترین گروه‌ها در استفاده از پهپاد تبدیل شدند.

در واقع انصارالله یمن با استفاده از دانش بومی خود توانسته با طراحی انواع پهپادهایی که سامانه های دفاعی ائتلاف سعودی در برابر آن ناکام است معادلات نبرد را دچار تغییراتی راهبردی کند و اکنون انصارالله در ردیف بزرگترین گروه های نظامی منطقه به شمار می رود. این در حالی است که این گروه در محاصره شدید قرار گرفته و عملا با دنیای خارج ارتباطی ندارد. اما در این شرایط توانسته است با ارتقای انواع موشک ها و طراحی پهپادهای پیشرفته، ائتلاف سعودی را در موضع ضعف قرار دهد. در واقع انصارالله یمن اکنون به مرحله ای از بازدارندگی رسیده است که دیگر  نمی توان آن را تنها گروهی دانست که در حال دفاع از خود است. عربستان 50 ماه پیش با وعده پیروزی یک هفته ای به یمن حمله کرد اما بیش از 4 سال از آن زمان می گذرد و اکنون تاسیسات حیاتی آل سعود به راحتی توسط انصارالله مورد هدف قرار می گیرد. در واقع قدرت پهپادی نیروهای یمنی در کنار قدرت موشکی آنها، معادلات قدرت در جنگ یمن را به نفع گروه‌های مقاومت تغییر داده است. امروز این قدرت پهپادی گسترده در کنار قدرت موشکی این پیام را به سعودی‌ها و متحدان آنها مخابره می‌کند که در صورت تداوم تجاوزگری در یمن، پاسخ‌های به مراتب دردناک‌تری از آنچه که تاکنون دریافت کرده‌اند، در انتظار آنهاست.

نتیجه‌گیری

انصارالله یمن با تکیه بر دانش بومی خود توانسته است به پهپادهای مدرن و پیشرفته ای دست پیدا کند که سامانه های دفاعی عربستان که از آمریکا خریداری شده توانایی شناسایی این پهپادها  را ندارد. این در حالی است که انصارالله یمن در 4 سال گذشته تحت شدیدترین محاصره ها قرار داشته و ائتلاف سعودی تصور می کرد با این محاصره می تواند این جنبش را وادار به تسلیم کند. بنابراین اهمیت این حمله انصارالله در این است که ائتلاف سعودی به این فهم رسیده که اکنون با یک گروه قدرتمند منطقه ای مواجه بوده که شناخت چندانی هم از توانایی های آن ندارد. این که هفت پهباد بیش از 700 کیلومتر را در آسمان عربستان طی کنند و به قلب این کشور و نزدیکی پایتخت - ریاض- برسند و لوله های انتقال نفت، از شرق به غرب کشور، را هدف قرار دهند فی النفسه دستاوردی است که نگرانی های زیاد و درس های مهمی برای متجاوزان به همراه دارد. آل سعود دریافته که نه فقط در یمن و مرزها بلکه در عمق عربستان هم امنیت ندارد. نه توان نظامی آمریکا و نه تجهیزات مدرنی که سعودی ها از واشنگتن دریافت می کنند و نه سلاح های اروپایی نتوانسته است مانع عملیات پهپادی یمنی ها شود. عربستان خود را در مقابل پیشرفت سریع توانمندی ها و تاکتیک های نظامی یمنی ها می بینند. پاسخ های نیروهای نظامی یمن بر سه پایه توانمندی در حوزه فناوری نظامی، نیروی رزمی کارآمد در جبهه ها و دقت در هدف گذاری استوار است. در واقع عملیات پهپادی اخیر به عنوان بزرگترین عملیات پهپادی در 50 ماه گذشته علیه متجاوزان به شمار می رود و می تواند معادلات نبرد را به سود انقلابیون یمن تغییر دهد. مقامات انصارالله پس از این عملیات موفق اعلام کرده اند که ابوظبی و ریاض باید منتظر غافلگیری های بیشتری باشد.